DRUKUJ
2021-01-28

Dostęp do informacji publicznej

Zasady dostępu do informacji publicznej reguluje ustawa z 6 września 2001 r. ustawa o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 2176).
Ustawa precyzuje konstytucyjny zapis art. 61 o prawie obywateli do informacji o działaniach władz publicznych. Ustawa nakazuje organom władzy państwowej (i innym podmiotom) udostępniać każdą informację o sprawach publicznych tj. informację publiczną (art.1, ust.1). Wyjątek stanowią informacje niejawne (art.5, ust.1). Zgodnie z ustawą prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania takiej informacji, zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.
Na prawo do informacji publicznej składają się uprawnienia do:
  • uzyskania informacji publicznej, w tym informacji przetworzonej,
  • wglądu do dokumentów urzędowych,
  • dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.
Prawo to przysługuje każdej osobie (art.2 ust.1). Od osoby występującej o informację publiczną nie wolno żądać uzasadnienia wniosku (art.2 ust.2).
Informacje podlegające udostępnianiu
Ogólna zasada udostępniania każdej jawnej informacji o sprawach publicznych jest sprecyzowana w rozdziale 2 ustawy. Wskazano tam wprost, jakie informacje podlegają upublicznianiu. Są to m.in. informacje o:
  • organach władzy publicznej - w tym o ich statusie prawnym, organizacji, kompetencjach, majątku, osobach sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach;
  • zasadach funkcjonowania organów władzy publicznej - w tym o sposobach załatwiania spraw, stanie przyjmowanych spraw i kolejności ich załatwiania, prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach;
  • polityce władz - w tym o zamierzeniach, projektach aktów normatywnych, programach dotyczących realizacji zadań publicznych;
  • danych publicznych - w tym dokumenty urzędowe, stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez funkcjonariuszy publicznych, treść wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej, informacja o stanie państwa;
  • majątku publicznym.
Na mocy ustawy są jawne i dostępne posiedzenia kolegialnych organów władzy pochodzących z wyborów. Ustawa nakazuje sporządzać i udostępniać stenogramy lub protokoły z obrad.
Ustawa definiuje ponadto pojęcie dokumentu urzędowego, który podlega upublicznianiu. Dokumentem urzędowym jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy (art.6, ust.2).
Formy udostępniania informacji publicznej
Zgodnie z ustawą udostępnianie informacji publicznych następuje poprzez:
  • ogłaszanie w internetowym Biuletynie Informacji Publicznej,
  • udostępnianie na wniosek zainteresowanego,
  • wyłożenie w powszechnie dostępnym miejscu.
Zgodnie z ustawą (art. 10, ust.1) informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej jest udostępniana na wniosek zainteresowanego. Udostępnianie informacji na wniosek następuje "bez zbędnej zwłoki", nie później niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku (art. 13, ust.2). Jeżeli jest to niemożliwe, wnioskodawca jest powiadamiany w tym terminie, o powodach opóźnienia w przekazaniu informacji oraz o nowym terminie, który nie może być dłuższy niż 2 miesiące.
Jeśli informacja może być przekazana niezwłocznie, w formie ustnej lub pisemnej, osoba występująca o informację nie składa pisemnego wniosku. Instytucja udostępniająca informację ma obowiązek umożliwić jej skopiowanie, wydrukowanie, przesłanie lub przeniesienie na powszechnie używany nośnik informacji.
Ograniczenia w dostępie do informacji publicznej
Odmowa udzielenia informacji może nastąpić jedynie ze względu na jej niejawność (ochrona danych osobowych, prawo do prywatności, tajemnica państwowa, służbowa, skarbowa, statystyczna lub brak wskazania szczególnie istotnego interesu publicznego w odniesieniu do informacji publicznej przetworzonej). Odmowa następuje w formie decyzji administracyjnej. Odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni (art. 16, ust.2, pkt 1).
Odpowiedzialność karna
Przepis art. 23 przewiduje grzywnę, karę ograniczenia lub pozbawienia wolności do roku, dla tego kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej.
Zgodnie z ustawą (Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej) informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej jest udostępniana na wniosek.
Tryb odwoławczy i skargowy
W przypadku decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej lub decyzji o umorzeniu postępowania o udostępnienie informacji, odwołanie składa się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania, za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.
Skargę na bezczynność organu wnosi się do właściwego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, który nie udostępnił informacji publicznej. W tym przypadku strona wnosząca skargę musi liczyć się z koniecznością poniesienia kosztów sądowych.
Do skarg rozpatrywanych w postępowaniach o udostępnienie informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.4)), z tym że: 1) przekazanie akt i odpowiedzi na skargę następuje w terminie 15 dni od dnia otrzymania skargi, 2) skargę rozpatruje się w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzią na skargę.
Dostęp do informacji nieogłoszonych w BIP
Aby uzyskać informacje nieudostępnione w Biuletynie Informacji Publicznej wniosek można dostarczyć osobiście, pocztą tradycyjną, mailem lub wysłać faksem. Dane teleadresowe są dostępne na stronie startowej BIP. Wniosek można także wysłać drogą elektroniczną poprzez skrzynkę podawczą PeUP. Ustawa o dostępie do informacji publicznej Centralna baza orzeczeń Sądów Administracyjnych.